|
Knjiga ”Hercegovachka prezimena” je obimno nauchnoistrazhivachko djelo (od oko 770 stranica); nastalo je dugogodishnjim traganjem i istrazhivanjem relevantne istorijske i porodichne gradje, sakupljene na lokalitetima cijele Hercegovine. Centralno mjesto u studiji zauzimaju porodichna prezimena starih srpskih, boshnjachkih, hrvatskih i jevrejskih skupina shirom Hercegovine i bivshih jugoslovenskih prostora. Milic'evic' je, prema onome shto studija uistinu predstavlja, dao cjelovitu etnichku sliku porodichne i kulturne istorije svoga kraja, oslonivshi se do kraja objektivno na ranija zapocheta istrazhivanja prethodnika: Vuka Stef. Karadzhic'a, Jevte Dedijera, Jovana Cvijic'a, Alojza Benca, Marka Vege, Hamdije Krushevljakovic'a, Hamdije Kapidzhic'a i mnogih drugih istrazhivacha Hercegovine. Milic'evic' je tokom svojih opservacija i traganja konsultovao brojne izvore, pa je chak naveo 289 bio-bibliografskih jedinica struchne i nauchne literature i periodike.
U svemu, etnoloshka i rodoslovna studija odrazhava istorijsku antropoloshku, etnoloshku, lingvistichku i rodoslovnu gradu i njen je znachaj u tome shto autor temeljito i seriozno obraduje tematiku hercegovachkih prezimena, u vremenskom razdoblju od 14. vijeka, pa sve do danashnjih dana, shto predstavlja znachajan poduhvat.
Recenziju i shiri predgovor ovom izdanju napisao je dr. Milivoj Rodic', iz Beograda. Afirmativno i struchno ukazao je na veliku vrijednost studija. Kompoziciona struktura etnoloshke studije podijeljena je na dvije vec'e cjeline, pod nazivom – Opshti i Posebni dio. Unutar prve tematsko-sadrzhajne cjeline autor je dao nekoliko sublimiranih i uvodnih segmenata, pa su tako brizhljivo obradjeni sadrzhaji:
- Kratak pregled davne proshlosti;
- Ime Hercegovine – istorija, legende, poezija;
- Geografski prostor – nekad i sad;
- Porijeklo porodica i nastanak prezimena;
- Osobine Hercegovaca i srodnichki odnosi;
- Zashto su Hercegovci mijenjali prezimena;
- Arhivska grada o prezimenima;
- Prezimena i epitafi na stec'cima;
- Prezimena na starim grobljima;
- Heraldika – chuvar prezimena od zaborava;
- Prezimena u epskoj narodnoj poeziji;
- Gusle u zhivotu starih Hercegovaca…
”Svijet naseli, sebe raseli”
Polazec'i od ove poznate sentence o hercegovachkim seobama, iz ”krsheva golih” u druge krajeve i svijet, Hercegovci su odlazili ”trbuhom za kruhom” u svijet nade. Posebno su tuzhne priche o onima koji su selili u prekookeanske zemlje, prije svega, u Sjedinjene Americhke Drzhave i Kanadu o chemu postoji brojna gradja.* Hercegovci su se teshko odvajali od svoje ”kamene kolijevke”, a puno tuge i bola simbolichki su pjevali nostalgichne i emotivne stihove:
”Zbogom zemljo, zbogom zavichaju,
u tebi mi tri dobra ostaju…”
a shto je pjesnichki izrazheno odnosi se na: (1) oca i majku; (2) brac'u i sestre; (3) zhenu i nejaku djechicu.
Svoja istrazhivanja Milic'evic' je tematizovao na prezimena starih hercegovachkih porodica. Uz to, obradio je sistematichno i temeljito slojevitu gradju iz davne proshlosti zavichaja. Za takav pristup sabranoj gradji o prezimenima porodica posluzhili su mu prethodna i relevantna istrazhivanja i izvori (nauchna i struchna periodika prethodnika i savremenika, arhivska i istorijska gradja, epsko narodno stvaralashtvo, ostaci materijalne kulture iz srednjovjekovnog spomenichkog blaga: grbovi, povelje, risovulje, zapisi na stec'cima i nadgrobnim spomenicima hercegovachkih nekropola i kazivanja umnih ljudi i savremenika).
Znachajno mjesto dato je porodichnim prezimenima oko Trebinja, Stoca, Gacka, Nevesinja, Bilec'e i dr. Zabiljezhene su mnoge znamenitosti. Upechatljiva su predanja, legende, stec'ci… iz kulturne proshlosti Hercegovine, a posebno su naznacheni zapisi o zhivotu ljudi, o guslama chiji se zvuci chuju iz zavichaja i svjedoche o teshkom i turobnom zhivotu porodica.
Milic'evic' kroz istoriju hercegovachkih prezimena istiche vrijednost predanja, legendi i poezije. Nije zaboravio ni knjizhevne stvaraoce, posebno pjesnike: Shantic'a, Duchic'a, Antuna Branka Shimic'a, Maka Dizdara (poemu ”Kameni spavach”), Aliju Kebu (njegovu poemu ”Hercegovina”) i mnoge druge kulturne pregaoce.
Moto Milic'evic'evog stvaralachkog opusa bila je i ostala porodica kao osnovna c'elija drushtva, kao simbol trajanja i opstanka; za njega ”ime je znak – znak postojanja i prepoznavanja”.
U njegovoj studiji nac'i c'e se porodichna i srodnichka gradja o velikim seobama tadashnjih hercegovachkih porodica na sadashnje prostore sjeveroistochne Bosne – na Majevicu i u Semberiju, gdje su poznati hercegovachki begovi (Ljubovic', Sijerchic', Chengic' i dr.) naseljavali svoje kmetove krajem 18. i pochetkom 19. vijeka, pa otuda i danas na to podsjec'aju neki toponimi (selo Chengic', Chadjavica i sl.).
|