|
Bilo da vaja figuru, grupu ili apstraktnu formu, Mićković traga za unutrašnjom pokretačkom snagom koja se pretvara u dovršen izraz ljepote: forme su napregnute, dovedene do krajnje granice punoće, do tačke rasprskavanja.
Portreti se ne odlikuju dotjeranim pojedinostima i izbrušenom površinom – oni su ispunjeni životnom energijom koja buja iz unutrašnjeg mraka i traži svoj optimalni izraz i svoje mjesto u prostoru. Taj vitalizam forme i njeno rađanje iz amorfne mase nose obilježje i bioloških procesa i snagu kozmičkih metamorfoza.
Mićković ne oponaša ni prirodne ni arhitektonske oblike: njegov pogled ide preko granica percepcije, s onu stranu vizuelnih datosti svijeta; on ponire u sfere koje prethode nastanku forme, koje u sebi čuvaju pokretačku snagu i oblikotvornu moć. Stoga za njegove skulpture nema korelativa u realnom svijetu; one su rezultat refleksije i spontanog osjećaja za oblik. Mićkovićev koncept je obuhvatan, tj. ne zadržava se na detaljima, niti teži ka dekorativnim efektima i mimetičkoj vjerodostojnosti – on traži nešto drugo: u portretu snagu kojom zrači lik; u biblijskim motivima spiritualnost; u grupnim figurama odnos veličina unutar raščlanjenog volumena. Za njega je svaki kameni ili drveni blok čitav jedan kozmos: u toj masi treba otkriti skrivene forme, bezbrojne mogućnosti variranja prostornih odnosa, sklad raznovrsnih vizura monolitnog gabarita. Mićković, dakle, traga za živim izvorom oblika povezanih unutrašnjom snagom organskog svijeta; to su stilizovani prirodni oblici drveta, zasječene forme, procijepi, duktusi koji služe kao morfološki supstrat, kao materijalna grada za širi fiktivni zamah. Ovdje su prirodne datosti i likovna intervencija, biomorfna struktura i estetska funkcija povezane kao organska cjelina stvaralačkog čina i njihov umjetnički rezultat.
U traganju za formom, za njenim izvorima i organskim preobražajima, Mićković prati oblikotvorne procese same prirode, ispod površine vidljivog, u mraku materije; kao da osluškuje te ”glasove tišine” i nastavlja da im daje oblik i konsistenciju dok ih ne dovede do stepena materijalne dovršenosti i likovne punoće. U tom smislu, oblikujući figure oslobođene konvencionalnih svojstava materijalnosti, Mićković raščlanjuje semantiku izvornog govora svijeta, budući da skulpturu shvata kao prvobitno pismo svijeta, sistem znakova pomoću kojih se oglašavaju tajne svijeta. Tako shvaćena skulptura ne može sadržavati ni dekorativnu ni didaktičku funkciju, tj. ona nije ni ukrasni dodatak arhitekturi ni poučna stilizacija ideoloških načela. Ona je sistem znakova koji imaju smisla i kad ne sadrže određeno značenje.
Metaforički sažeta i zgusnuta ili, pak, lirski intonirana kao razuđena muzička dionica, skulptura Florijana Mićkovića objedinjuje načela likovne izražajnosti i poetske zaokruženosti motiva, oštrih kontrasta (Crna, 1998, Jedra, 2001, Gljiva, 2004) i iznijansiranog reljefnog sklada (Akt, 1965, 1988, Figurina, 1974, Torzo, 1989). U oba slučaja, u pozadini tog svijeta figura koji izlazi iz mraka materije, osjećamo životvorni puls prirode koja rada oblike i daje im snagu trajanja. Mićković, naime, nije ni u čem artificijelan, akademski vezan za dekorativnost, za perfekciju detalja. Sve je povezano; figure, grupe, oblici djeluju kao nerazdvojni dio jedinstvenog kozmosa, kao tvorevine koje crpe život iz vlastite osnove, koje se održavaju ”snagom vlastitog stila”.
Imajući u vidu pokretače vajareve inspiracije, njegovu stvaralačku opčinjenost organskim procesima unutar materije, kao i način likovnog oblikovanja u drvetu i kamenu, Mićković kao da postavlja pitanje: da li je skulptura samo spontana reakcija oponašanja prirodnih oblika i njihovog konvencionalnog rasporeda u već datom prostoru ili, pak, proces sukcesivnog transformisanja i preobražaja kumuliranog vizuelnog iskustva, oslobađanje oblika iz oklopa materije? Mićković, svakako, prihvata metamorfozu i kao koncept i kao postupak; on polazi od određene ideje o materiji i teži ka njenom pročišćenom obliku, ka njenoj duhovnoj supstanci. Skulptura je za vajara završena kad uspostavi podudarnost (ili bar ravnotežu) između ideje i znaka, između suštine i njenog oblika. Stoga se Mićkovićeva skulptura, u svojim najboljim ostvarenjima, uzdiže iznad dekorativnog atrizma (u kome je skulptura bila u funkciji arhitekture), ali i patetičnog angažmana (u kome je skulptura u službi ideologije – profane ili sakralne).
U tom duhu nastale su figure grupe (Grupa, 1981, 1982, 1998), portreti H. Hume (1975), I. Krndelja (1977), K.A. de Rivere (2004), oblici (Jedra, 2001, Krugovi, 2003).
Grupa je likovni topos Mićkovićeve skulpture. Sa dalekim asocijacijama na skulpture Branka Ružića i dobre uzore zagrebačke škole, Mićković kondenzuje svoje bogato likovno iskustvo i ekspresivnu moć svojih monolita da bi dočarao gibanje mase i energiju koja je pokreće.
Portreti su, takođe, izraz unutrašnje energije i snažne personalnosti modela, ostvareni gotovo u jednom dahu, bez suvišnih detalja ali sa naglašenim karakternim svojstvima lika (Balzak, 1962, Hercegovac, 1965, I. Krndelj, 1977).
Oblici, nastali na stvaralačkoj liniji Nikole Njirića, Šime Vulasa, Boška Kućanskog, vuku svoju inspiraciju iz folklornih predstava (ali bez lokalnog obilježja i boje) da bi se uzdigli do univerzalnog značenja savršenih linija zgusnute ili raščlanjene strukture (Lađa, 1998, Ptica, 1998, Procijep, 1998, Ptica, 2001). Oblici u kamenu najčešće su homogeni, zatvoreni volumeni u kojima je materija podređena ideji, a težina oslobođena fizičkog balasta i prilagođena estetskim imperativima oblikovanja (Zalet, 2003, Susret, 2004). Slijedeći logiku biomorfnog svijeta, oblici u drvetu najčešće su raščlanjeni, (Cvijet, 2000, Ranjena ptica, 2000, Gljiva, 2004, Trolist, 2004); kao da prirodni pokreti cvjetanja, rasta, leta diktiraju likovni raspored volumena, njihovu razuđenu arhitekturu i način tretiranja materije.
Raznovrsne tematske krugove Florijana Mićkovića povezuje jedinstvena ideja traganja za likovnom i duhovnom suštinom materije, za onim izvornim oblikom skrivenim ispod površine vidljivog, ispod nataloženih vizuelnih predrasuda. Skulptor vidi bolje i njegov pogled prodire dublje: on odstranjuje višak materijala i skida slojeve na kojima se zaustavlja naš površni pogled; forma kojoj omogućava da se rodi počiva u njegovoj imaginaciji, daleko od pogleda kojim percipiramo banalnu realnost svijeta. Pred nama izrasta neviđen svijet, sazdan od poznatih elemenata, ali nov i nepoznat. Svijet zaštićen vlastitom ljepotom. Kao da priroda otvara svoja njedra čudesnih oblika i ljepote. Kad ne bismo znali kakav rad mašte i ruku prethodi rađanju oblika, povjerovali bismo da skulpture Florijana Mićkovića nastaju kao spontani izraz prirodnog stvaranja, kao produžetak velikih cikličkih pokreta i promjena u utrobi materije. Jednom riječju, stvaralaštvo Florijana Mićkovića formuliše načela poetike unutrašnjih prostora života i dočarava hroniku trajanja njegovih vitalnih i estetskih konstanti.
|