Azra Begić, viši kustos Umjetničke galerije Bosne i Hercegovine obavila je službeno putovanje u Francusku, u periodu od 11. do 25. decembra 1977. godine sa ciljem da pregleda i evidentira ostavštinu Milivoja Uzelca u gradu Cotignacu smještenom na jugu ove zemlje. Već je nagovještena mogućnost formiranja Uzelčevog memorijala u Bosni i Hercegovini pa je trebalo utvrditi obim i vrijednost zaostavštine likovnih radova. U Cotignac je stigla u pratnji tadašnjeg generalnog konzula Jugoslavije gospodina Voje Vasića koji je imao sjedište u Marseilleu. Djela su bila pohranjena u mape, a uz to i nekoliko ulja su joj stavljeni na uvid. Pored slika i crteža Azra Begić je imala prilike pregledati svu pisanu dokumentaciju smještenu u dva sanduka. Čak je uspjela pregledati skriveni dio zaostavštine u kojoj su se nalazile slike rađene u ulju, pastelu, temperi i brojni crteži što je pedantno katalogizirala akcentirajući vrijednost pojedinih radova. Nažalost, taj spisak nam nije bio dostupan ali se vjerovatno može pronaći u Umjetničkoj galeriji BiH u Sarajevu. U svom izvještaju sa tog službenog putovanja i boravka u Cotignacu kustos Azra Begić naglašava da je otvaranje posebne memorijalne prostorije u novoj zgradi Umjetničke galerije u Mostaru jedini način da se dođe do Uzelčevih djela što je potpuno realno s obzirom da su sredstva za uređenje i adaptaciju galerijskog prostora obezbijeđena iz samodoprinosa. Za trajnu memorijalnu postavku u obzir su dolazile republike Hrvatska i Bosna i Hercegovina, ali je Milivojeva žena Lefevre Marie Rose Josephine u svom testamentu izričito navela da slike imaju da se ustupe u trajno vlasništvo gradu Mostaru. Zanimanje za ostavštinu pokazivao je A. Mimara iz Zagreba.

Tekst testamenta glasi: - Ovo je moj testament. Dole potpisana gospođa Lefevre Marie Rose Josephine, razvedena iz prvog braka sa gospodinom Bertremol Marie Gabriel le Meunierom de la Roullere i udovica iz drugog nevjenčanog braka sa gospodinom Josipom Milivojem Marijanom Uzelcem, nastanjena u Cotignacu (Var), četvrt Vachnes u Alberisbruit (Somme) 23. aprila 1898. ­ Razdvojena već niz godina od svoje kćerke iz mog prvog braka sa gospodinom Le Meunier de la Roullere, donosim sljedeće testamentarne odluke:

- O raznim kulturnim povezanostima u pogledu 36 godina mog života provedenog sa slikarom Uzelcem Josipom Milivojem Marijanom, i posebno, zbog briga koje mi ukazuju već više od dvanaest godina i kojima ne prestaju da me obasipaju: u korist gospodina i gospođe Jung Charlesa, mojih susjeda u Cotignacu.

- Imenujem gospodina Charlesa Junga za svog testamentarnog izvršioca sa zadatak da preda čitavu ličnu zbirku, koja će se nalaziti na dan moje smrti, svih slika gospodina Uzelca koje nose napomenu ”Lična zbirka M.J.U.” gradu Mostaru (Jugoslavija), rodnom mjestu gospodina Uzelca zbog stvaranja muzeja u znak sjećanja na navedenog gospodina Uzelca Josipa Milivoja.

Pismo sa prepisom testamenta gospođa Lefevre je uputila na adrese Umjetničke galerije BiH u Sarajevu i Generalnom konzulatu Jugoslavije u Marseju. Savez zajednica kulture Sarajevo aktom br. 01-­58/1 od 24.01.1980. godine obavještava predsjednika Opštine Mostar da je zbog velikih zasluga na polju afirmacije naše kulture Milivoju Uzelcu svojevremeno dodijeljena jugoslovenska penzija i da njegova žena želi pokloniti gradu Mostaru zaostavštinu slika te mole da se razmotri mogućnost prihvata ove zaostavštine pod uslovima koje je postavila njegova supruga. Ali put od registracije radova od strane Azre Begić do njihovog prebacivanja u Mostar bio je naporan jer je procedura trajala dugo.

U svojim pismima sasvim je uočljivo da se Milivoj Uzelac čitavog života smatrao Bosancem što potvrđuju njegovc riječi ”un ours bosniaque” i da je ”sve gledao kroz bošnjačku prizmu”. Azra Begić navodi u pomenutom izvještaju sa službenog putovanja da bi se u Mostaru mogli postaviti slijedeći Uzelčevi predmeti: paleta, štafelaj, par vitrina sa fotografijama i pisanom dokumentacijom, bibliofilska izdanja knjiga koje je Uzelac ilustrovao, par skulptura iz lične kolekcije gospođe Lefevre (jedna njena bista i reljef) dok bi na zidove bilo postavljeno 30 do 40 njegovih slika iz zaostavštine. S obzirom da Moderna galerija u Zagrebu, Narodni muzej i Muzej savremene umjetnosti u Beogradu i Umjetnička galerija BiH u Sarajevu imaju kvalitetna djela Uzelca po njenom mišljenju ona bi se mogla kao posuđena na neko vrijeme povremeno izlagati. Osamdesetogodišnja udovica Lefevre je obećala pokloniti Mostaru jedan svoj portret velikog formata i sliku ”Žena u narodnoj nošnji” iz 1937. godine koje je poklonila Generalnom konzulatu Jugoslavije u Marseilleu za koju bi se mogla pronaći odgovarajuća zamjena. Sve slike bi se ustupile po daleko nižim cijenama od realne procjene zašto je trebalo obezbijediti 30 miliona starih dinara u devizama. Azra Begić je već tada preporučivala da se u Mostaru obezbijedi jedna prostorija za djela mostarskog slikara Nedeljka Gvozdenovića iako ih je on zavještao Muzeju savremene umjetnosti u Beogradu ali je ona ostavljala nadu i mogućnost da Nedeljko pristane odvojiti jedan dio slika iz svog privatnog vlasništva. Ne treba pominjati koliko bi Mostar, u slučaju da se realizuju ove postavke, dobio na kulturnom planu jer riječ je o slikarima jugoslovenskog formata poznatim i van granica tadašnje države.

Sa jedne strane udovica Lefevre je po svaku cijenu zahtijevala osnivanje memorijalnog muzeja Milivoja Uzelca dok su njena kćerka iz prvog braka te njegov stariji sin i supruga mu gledali samo koliku će korist iz svega izvući. Uzelčev stariji sin Milivoj odnio je u Prag oko pedesetak radova koje je gospođa Lefevre sakrila sa željom da ih isporuči Jugoslaviji smatrajući da kulturi te države i pripadaju. Oba sina su bili Česi dok je majka Francuskinja.

Godinu dana poslije smrti Milivoja Uzelca, Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture i prirode, čiji je direktor bio arh. Hasan Dizdarević, aktom br. 1/78. od 27.11.1978. godine obavještava Koordinaciono tijelo Opštinske konferencije SSRN za obilježavanje istorijskih događaja i ličnosti, SIZ za kulturu SO Mostar, Republičku zajednicu za kulturu i Društvo likovnih umjetnika Mostara da je Zajednica za kulturu SO Mostar u sklopu svoje likovne aktivnosti predvidjela finansijska sredstva da se podigne spomen ploča Milivoju Uzelcu. Prethodno je obavljena konsultacija sa čelnicima Zajednice za kulturu SO Mostar i dobivena je podrška od Izvršnog odbora Republičke zajednice za kulturu, Akademije za likovnu umjetnost iz Sarajeva, ULUBiH-a, Društva likovnih umjetnika Mostar, društva istoričara umjetnosti BiH te javnih i kulturnih radnika o opravdanosti obilježavanja rodne kuće Milivoja Uzelca koja se nalazi u ulici Bašćine odnosno u ulici Rade Bitange br. 22 naspram nekadašnje poliklinike danas kod Hotela ”Ruža”. Preporučeno je da ploča bude od bračkog kamena sa tekstom: - U ovoj kući rodio se istaknuti jugoslovenski slikar Milivoj Uzelac/ Građani Mostara/ ili Društvo umjetnika Mostara.

Proći će devet godina do realizacije te ideje što jasno govori koliko je trebalo vremena da bi se spomen ploča sa plaketom postavila na pročelnu fasadu rodne kuće velikana likovne umjetnosti. Ploča je otkrivena povodom obilježavanja 90-godišnjice rođenja i 10-godišnjice smrti Uzelca a uništena je tokom ratnih dejstava u periodu 1993.-1995.

Akt Ureda za pravnu konsultaciju sa sjedištem u Pragu, datiran 28. marta 1979. godine, upućen bilježniku M. Jean-Pierre Veranu u Cotignac, predstvalja izvadak iz korespondencije pravnika u vezi nasljedstva Milivoja Uzelca. Doktor Vaclav Kral je zastupao Milivoja Uzelca (najvjerovatnije sina slikara Uzelca) na sudu pošto mu je on bio klijent. U aktu stoji da je stranka posjedovala u Cotignacu veliku zgradu koju je prodala zajedno sa zemljištem dvije godine prije smrti te klijent postavlja pitanje gdje je novac kojim udovica nije mogla raspolagati. Ali, druga tačka je zanimljivija jer je riječ o slikama. Opunomoćenik tvrdi da je njegova stranka morala naslijediti više slika koje je jedan jugoslovenski konzul trebao da ponese u Marseille. On tvrdi da su te slike bile u sobi udovice, odnosno stranke. Zbog toga se klijent pita, gdje su ostale te slike?

Gospođa Lefevre se javlja Azri Begić iz Cotignaca januara 1980. godine, izražavajući bojazan u pogledu oživotvorenja ideje da se slike prenesu u ”njegovo rodno mjesto da bi se o njemu sačuvala uspomena” napominjući da će njene želje u tom pogledu biti navedene u testamentu.

Istog dana (8.01.1980.) ona šalje pismo Saviću, generalnom konzulu Jugoslavije u Marseilleu, u kome piše da ličnu zbirku slika želi pokloniti Mostaru, rodnom gradu njenog muža, potvrđujući da će ta odluka biti napisana u testamentu čiji će izvršilac biti gospodin Zong, ”moj odabrani zastupnik”. Gospođa Lefevre podsjeća na radosne trenutke kada je preminuli suprug Milivoj posljednji put razgovarao na svom maternjem jeziku sa konzulom Vojislavom Savićem što mu je predstavljalo pravo zadovoljstvo.

Opštinskoj zajednici kulture Mostar predloženo je od strane Saveza zajednica kulture iz Sarajeva da se, ukoliko Mostar prihvati zaostavštinu, održi sastanak između predstavnika ovog Saveza, grada Mostara i Umjetničke galerije na kome bi prisustvovao i Vojislav Savić, dotadašnji generalni konzul SFRJ u Marseilleu koji je lično kontaktirao sa Uredom dok je bio živ. Na sastanku se između ostalog trebalo dogovoriti da jedan predstavnik grada Mostara krene na put i da sa gospođom Lefevre postigne dogovor o načinu preuzimanja slika.

Na odluku da Mostaru pokloni djela Uzelca predsjednik Skupštine opštine Mostar Dževad Derviškadić je gospođi Lefevre odgovorio pismom od 25. februara 1980. godine. Između ostalog on piše: - Ta Vaša duboko ljudska, plemenita, a za kulturni život Mostara mnogostrano korisna odluka, pobudila je kod mene i mojih saradnika saosjećanje i puno razumijevanje za Vašu intimu i ujedno izazvala želju da učinimo sve da zajednički sačuvamo uspomenu na Vašeg muža, velikog slikara i čovjeka Milivoja Uzelca koji se u našem gradu začeo i ugledao prve ljepote ovog svijeta.

Kopija pisma poslana je Vojislavu Saviću kako bi imao uvida u svu korespondenciju sa gospođom Lefevre i dogovorima u vezi zaostavštine. U Marseilleu je imenovan novi konzul Nikodin Slatica.

Odlučeno je da u delegaciji koja će posjetiti gospodu Lefevre pored Azre Begić, kustosa Umjetničke galerije BiH i Vojislava Savića bude predstavnik grada Mostara. U Cotignacu se trebalo dogovoriti sa izvršiocem testamenta o svim pojedinostima oko preuzimanja slika i prenosom u Mostar. U pismu sa potpisom Safeta Ćišića, savjetnika za kulturu Skupštine opštine Mostar, upućenom mr Azri Begić, stoji da joj je poslana kopija gore pomenutog pisma Dževada Derviškadića kao i njen izvještaj sa službenog puta u Francusku. Aktivnosti se ne prekidaju i korespondencija je sve intenzivnija tako da 7. marta 1980. godine gospođa Lefevre obavještava gradonačelnika Mostara da zbog problema oko porodičnog nasljeđa djece Milivoja Uzelca nije u mogućnosti primiti delegaciju iz Mostara i Sarajeva. To potkrepljuje kopijom akta jednog pravničkog kabineta iz Praga istovremeno izražavajući pristanak na realizaciju plana šaljući ”najsmjernije osjećaje”. Ipak susret je zakazala za sredinu maja 1980. godine o čemu obavještava generalnog konzula u Marseilleu.

Iz zapisnika Generalnog konzulata SFRJ u Marseilleu sačinjenog 12. juna 1980. godine jasno se vidi koji su radovi predviđeni da se ustupe Mostaru. Do prenosa u Mostar brigu oko deponovanja umjetničkih radova Milivoja Uzelca Skupština opštine Mostar je povjerila Generalnom konzulatu SFRJ u Marseilleu. Deponovani su sljedeći radovi: