|
Poslije Drugog svjetskog rata na prostorima bivshe Jugoslavije osnovan je veliki broj novih pozorishta. Tako i u Mostaru dolazi do osnivanja Narodnog pozorishta 1949. godine, a 1952. godine osnovano je i mostarsko Pozorishte lutaka.
Ti novoosnovani teatri u bivshoj Jugoslaviji su apsorbirali ionako nedovoljan, ratom prorijedjen broj iskusnijih i sposobnijih pozorishnih stvaralaca, tako da je bilo veoma teshko doc'i do njih, narochito do onih vrijednijih i darovitijih.
Izuzev zagrebachke Zemaljske glumachke shkole, drugih pozorishnih shkola u bivshoj Jugoslaviji na tzv. srpskohrvatskom jezichnom podruchju nije bilo u to vrijeme.
Upravo se tih godina radilo na pripremama za njihovo otvaranje. (Novosadska srednja pozorishna shkola osnovana je 1948, Pozorishna akademija u Beogradu i Srednja dramska shkola u Sarajevu pochinju sa radom 1949, a neshto kasnije i Srednja pozorishna shkola u Nishu).
Ne nalazec'i drugog izlaza, mnoga pozorishta u zemlji su se okrenula amaterima i iz njihovih redova birala i angazhirala one koji su ispoljavali najvishe dara i imali zhelje da se profesionalno bave glumachkim radom.
Pokret pozorishnih amatera u tom periodu bio je veoma razvijen, te su postojale moguc'nosti za njihovu kvalitetniju selekciju koja je barem unekoliko ublazhila, nije pretjerano rec'i, enormne potrebe za glumcima u novoosnovanim profesionalnim pozorishtima poslije Drugog svjetskog rata. Chak su i Ministarstva prosvjete republika bivshe Jugoslavije tih godina organizirala konkurse za amatere glumce koji su bili zainteresirani da se profesionalno bave pozorishnim stvaralashtvom. Oni koji su na audicijama dokazali svoj talent, rasporedjivani su u pozorishta u cijeloj zemlji. Medju izabranima bilo je i takvih koji nisu uspjeli da se odrzhe i opstanu u uvjetima i zahtjevima profesionalnog bavljenja pozorishnim radom. Bilo je i takvih koji su se zadrzhali u pozorishtima ne ostvarivshi zapazhenije rezultate. Medjutim, bilo je i takvih, i to ne mali broj, koji su se afirmirali kao talentirani, pa i vrsni pozorishni stvaraoci.
Krajem chetrdesetih i pochetkom pedesetih godina proshlog stoljec'a otvorene su na tzv. srpskohrvatskom jezichnom prostoru tri srednje pozorishne shkole – u Novom Sadu, Sarajevu i Nishu i dvije pozorishne akademije na fakultetskom nivou, u Beogradu (1948.) i Zagrebu (1950.). Shkole u Sarajevu i Nishu, nakon nekoliko godina rada, fuzionirale su se sa novosadskom Pozorishnom shkolom, odnosno njenim dramskim odsjekom koji je, takodjer, prestao sa radom 1959. godine, obzirom na namjeru da se u Novom Sadu osnuje pozorishna akademija na fakultetskom nivou. U tom periodu mnogi pozorishni glumci, koji su sachinjavali znatan dio umjetnichkih ansambala, novoosnovanih pozorishta, bili su glumci koji su svoju pozorishnu karijeru zapocheli i formirali se u periodu izmedju Prvog i Drugog svjetskog rata, pretezhno u putujuc'im pozorishtima. U Bosni i Hercegovini se 1972. godine u Sarajevu pri Filozofskom fakultetu otvara Odsjek za glumu i rezhiju, a 1981. godine u Sarajevu se otvara Akademija scenskih umjetnosti kao samostalni fakultet.
 Prvi profesionalni glumac iz Mostara bio je Muhamed Kurt koji je svoj glumachki profesionalni angazhman proveo u Hrvatskom narodnom kazalishtu u Zagrebu u periodu od 1903. do 1909. godine. Kakav je bio njegov glumachki angazhman poslije Zagreba za sada nije poznato. Zna se samo da je umro u Sarajevu tokom Drugog svjetskog rata gdje je i sahranjen. I njegov brat, hafiz Mehmed – Dzhelaluddin Kurt, bio je chesto angazhiran u zagrebachkom Hrvatskom narodnom kazalishtu kao savjetnik u dramskim djelima sa bosanskom i islamskom tematikom.
Saveta Beatovic' (Mostar, 17. XII 1904. – ?) karijeru dramske glumice pochela je 1922. godine u putujuc'em pozorishtu, a od 1924. godine chlan je Narodnog pozorishta u Sarajevu. Zatim je od 1927. godine u Putujuc'em pozorishtu Chika-Mishe Miloshevic'a, a potom u beogradskom pozorishtu ”Komedija” chiji je upravnik bio Dushan Zhivotic'. Zatim je u pozorishtu Dunavske banovine od 1938. godine, a od godine 1948. chlan je Narodnog pozorishta u Sarajevu, onda je chlan Narodnog pozorishta u Mostaru od 1949. do 1952. godine, a umirovljena je kao chlan Narodnog pozorishta u Zenici.
Glumica Radmila Petrovic' (Mostar, 1910. – ?). Pochela je glumachku karijeru u putujuc'oj trupi Stjepana Dobric'a. Bila je chlanica glumachkih ansambala u pozorishtima u Panchevu i Prishtini, a chlanica Srpskog narodnog pozorishta u Novom Sadu je od 1934. do 1944. godine.
Tu je i josh jedan Hercegovac, glumac i reditelj Salko Repak (Stolac 14. IV 1897. – Beograd, 17. X 1962.). Pocheo 1919. u pozorishnoj trupi Dinulovic'a i Hajdushkovic'a. Kasnije igrao u mnogim putujuc'im pozorishtima i bio chlan pozorishta u Splitu, Subotici, Pozharevcu, Novom Sadu, Zagrebu, Nishu i Beogradu.
Godine 1942. napushta Hrvatsko narodno kazalishte u Zagrebu i zajedno sa Vjekoslavom Vjekom Afric'em jedan je od osnivacha Kazalishta narodnog oslobodjenja Jugoslavije. Poslije Drugog svjetskog rata direktor je Narodnog pozorishta u Nishu, zatim u Beogradu. Glumac je u Jugoslavenskom dramskom pozorishtu od 1947. do 1949. godine. Od 1949. do 1951. godine bio je upravnik Beogradskog dramskog pozorishta. Isticao se u realistichkom repertoaru kao interpret psiholoshko produhovljenih likova, a u komedijama B. Nushic'a smislom za jaku karakterizaciju. Ostvario je uloge u filmovima: ”Pricha o fabrici” (reditelj Vladimir Pogachic', 1949.), ”Stojan Mutikasha” (reditelj Fedor Hanzhekovic', 1954.), ”Poslednji kolosek” (reditelj Zhika Mitrovic', 1956.), ”Kroz granje nebo” (reditelj Stole Jankovic', 1958.) i ”Gospodja ministarka” (reditelj Zhorzh Skrigin, 1958.).Rezhirao je i gostovao kao glumac u mostarskom Narodnom pozorishtu.
Prvi shkolovani dramski umjetnik bila je Mostarka i po ocu i po majci, kako sama kazhe, kc'i poznatog publiciste Nike Milic'evic'a (Mostar, 1897. – Sarajevo, 1980.) Ognjenka Milic'evic' (Banja Luka, 26. XII 1927.) Nakon zavrshene gimnazije studirala je i diplomirala Pozorishnu akademiju u Lenjingradu. Prvi angazhman imala je u sarajevskom Narodnom pozorishtu od 1948. do 1949. godine. Osnovala je i vodila dramski studio pri Narodnom pozorishtu u Sarajevu, a u Sarajevskoj dramskoj shkoli predavala glumu i historiju pozorishta. Poslije prelazi u beogradsko Savremeno pozorishte za stalnog reditelja. Kao redovni profesor predavala je rezhiju na Akademiji za pozorishte, film, radio i televiziju u Beogradu. Prevela je na desetine djela sa ruskog jezika. Autor je brojnih eseja, studija i struchnih radova iz oblasti glume i rezhije. Potpisnik je brojnih rezhija u teatrima bivshe Jugoslavije, a rezhirala je i u mostarskom Narodnom pozorishtu i svestrano pomagala njegov razvoj.
Mostarka Azra C'emalovic' (Mostar, 9. VIII 1929.) bila je dugogodishnja glumica Narodnog pozorishta u Mostaru. Diplomirala je glumu na Akademiji za pozorishte, film, radio i televiziju u Beogradu 1954. godine u klasi profesora Mate Miloshevic'a. Na istoj Akademiji diplomirala je i rezhiju 1969. godine u klasi profesora Huge Klajna. Zhivi u Beogradu.
Glumac Ivica Kukic' (Mostar, 28. IX 1928. – Zenica, 22. IV 1995.), studirao je glumu na Akademiji za pozorishte, film, radio i televiziju u Beogradu u periodu 1951. – 1952. godine. Prekinuo je studiranje i vratio se u angazhman u mostarsko Narodno pozorishte a zatim prelazi u Narodno pozorishte u Zenici.
|
Saveta Beatovic' | |
Ivica Kukic' | |
Azra C'emalovic' |
|
|
Muris Oruchevic', glumac i reditelj (Mostar, 1. I 1935.). Diplomirao je glumu na Akademiji za pozorishte, film, radio i televiziju u Beogradu 1955. godine u klasi profesora Tomislava Tanhofera i iste godine je angazhiran za chlana drame Narodnog pozorishta u Sarajevu. Napustio je sarajevsko Narodno pozorishte 1967. godine i preshao u banjaluchko Narodno pozorishte a bio je i chlan drame Narodnog pozorishta u Titogradu (Podgorica) i Hrvatskog narodnog kazalishta u Osijeku. Napushta vremenom rad u pozorishtu i djeluje kao reditelj na Televiziji Sarajevo.
 Glumica Vesna Krajina (Mostar, 8. V 1936. – Zagreb, 30. I 1994.) kc'i Samije Fejic'-Krajina i Mehmeda-Fadila Krajine. Majka joj je 1944. godine odvedena u ustashki logor Jasenovac gdje je i ubijena iste godine, a i njena chetiri brata Dzhemal, Esad, Eshref i Shetko Fejic' ubijeni su kao pripadnici antifashistichkog pokreta u Drugom svjetskom ratu.
Vesnin otac Mehmed-Fadil poslije povratka iz partizana po zavrshetku Drugog svjetskog rata – kao avijaticharski oficir prebachen je na sluzhbu u Zagreb gdje je odveo i kc'eri Vesnu i Itu. Vesna je u Mostaru zavrshila tri razreda osnovne shkole a u Zagrebu je zavrshila osnovnu shkolu i gimnaziju. Studirala je povijest umjetnosti, a 1956. godine upisuje glumu na Kazalishnoj akademiji u Zagrebu koji zavrshava 1960. godine. Ostvarila je kao glumica bogatu filmsku karijeru.
Prva uloga joj je bila u filmu ”Medaljon sa tri srca” 1962. godine u rezhiji Vladana Slijepchevic'a. To su tri ljubavne priche s djevojkama u sredishtu, za Vesninu kreaciju u ovom filmu recheno je: ”Izvrsna gluma debitantkinje Vesne Krajine, koja je tako sugestivno docharala najfinije skale chemernih mladalachkih raspolozhenja, dozhivljaj je za sebe”. Zatim slijedi film ”Radopolje” reditelja Stoleta Jankovic'a 1963. godine koji je na Filmskom festivalu u Puli osvojio Veliku srebrnu Arenu. U 1964. godini snima sa rediteljem Milutinom Kosovcem film ”Dobra kob” suvremenu psiholoshku dramu s reminiscencijom na rat. Ukupno je odigrala 25 uloga u isto toliko filmova. Opshirnije o snimljenim filmovima i Vesninim ulogama mozhe se informirati na internetu pod Vesna Krajina. Nastupala je kao glumica i u teatru. Znamo podatke o ulogama u beogradskom Pozorishtu ”Atelje 212”: J. Genet ”Balkon”, red. Mata Miloshevic', sez. 1966/67; W. Gombrowicz ”Opereta”, red. Bogdan Jerkovic', sez. 1969/70; P. Terson ”Ziger-Zager”, red. Zoran Ratkovic', sez. 1970/71; M. Selimovic' ”Dervish i smrt” (uloga Kadinica) adaptacija i red. Branko Plesha, sez. 1970/71; i G. Mihic' ”Zhuta” red. Vladimir Tadej, sez. 1971/72. Godine 1965. udala se za poznatog beogradskog glumca Ljubu Tadic'a a 1974. godine udaje se za Ivana Nolu u Zagrebu.
|
Olga Bisera kao Felicca u 10-om filmu o James Bondu
”Shpijun koji me je volio (The Spy Who Loved Me)”, 1977.
|
|
Mostarka Bisera Vukotic' alias Olga Bisera (Mostar, 26. V 1944.) kc'i Sevle i Hifze Vukotic'. Osnovnu i srednju shkolu zavrshila je u Mostaru, a diplomirala je glumu na Akademiji za pozorishte, film, radio, i televiziju u Beogradu 1968. godine u klasi profesora Mate Miloshevic'a. Kao glumica od 1969. godine djelovala je u SAD, zatim je kratko u Parizu a od 1970. godine stalno je u Italiji. U Italiji djeluje pod imenom Olga Bisera, to zbog toga shto je u vrijeme kada je zapochinjala karijeru u Italiji njena prezimenjakinja, glumica Milena Vukotic' vec' bila afirmirana glumica. Ostvarila je veliki broj filmskih uloga, a za svoje kreacije je i nagradjivana. Opshirnije o filmovima i ulogama koje je ostvarila mozhe se informirati na internetu pod Olga Bisera. Suradnik je chasopisa ”Emigranti” u Rimu i ekskluzivni novinar talijanskog dnevnika ”Il Tempo” u kome objavljuje intervjue sa poznatim svjetskim osobama. Objavila je i knjige ”Medio Oriente – una pace amara” (Srednji istok – gorki mir) Rim, 1994. i ”VIP & vip - 100 interviste” (100 intervjua) Rim, 2003. godine.
Mostarac Gojko Shantic' (Mostar, 23. VIII 1946.) diplomirao je glumu na Akademiji za pozorishte, film, radio i televiziju u Beogradu 1974. godine u klasi profesora Mate Miloshevic'a. Zhivi i stvara u Beogradu.
Ahmet Obradovic' (Mostar, 18. V 1946. – Zagreb, 30. I 1993.) diplomirao je rezhiju na Akademiji za pozorishte, film, radio i televiziju u Beogradu 1973. godine u klasi profesora Miroslava Belovic'a. Bio je dugogodishnji upravnik i stalni reditelj mostarskog Narodnog pozorishta.
Gradimir Gojer, reditelj (Mostar, 4. III 1951.), poslije zavrshenog dvogodishnjeg Dramskog studija pri Narodnom pozorishtu u Mostaru upisao je rezhiju na Odsjeku za glumu i rezhiju pri Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Diplomirao je 1976. godine. Zhivi i stvara u Sarajevu.
Tahir Nikshic', glumac (Mostar, 12. VI 1950.), poslije zavrshenog dvogodishnjeg Dramskog studija pri Narodnom pozorishtu u Mostaru upisao je glumu na Odsjeku za glumu i rezhiju pri Filozofskom fakultetu u Sarajevu. Diplomirao je 1976. godine. Zhivi i stvara u Sarajevu.
Mostarac Dragan Despot (Mostar, 14. VII 1956.) jednu sezonu bio glumac u mostarskom Pozorishtu Lutaka (1976/77), odakle odlazi studirati glumu na Kazalishnoj akademiji u Zagrebu. Diplomirao je 1982. godine. Zhivi i radi u Zagrebu.
Velibor-Bobo Jelchic', reditelj (Mostar, 12. III 1964.), diplomirao je rezhiju na Kazalishnoj akademiji u Zagrebu 1993. godine. Zhivi i stvara u Zagrebu.
Sergej Trifunovic', glumac (Mostar, 2. IX 1972.). Sin nekadashnjeg glumca Narodnog pozorishta u Mostaru Tomislava-Tome Trifunovic'a i Mostarke Slobodanke Ivkovic'-Trifunovic'. Diplomirao glumu na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu u klasi profesora Vladimira Jeftovic'a. Zhivi i stvara u Beogradu.
* * *
Osamdesetih godina proshlog vijeka na sarajevskoj Akademiji diplomirali su Nebojsha Kundachina i Snjezhana Martinovic', ranija chlanica Mostarskog teatra mladih. Oni su prvi mostarski glumci koji su zavrshili ovu visokoshkolsku ustanovu, a poslije njih istu Akademiju upisali su Belma Lizde, Velibor Topic' i Slaven Knezovic'. Velibor Topic', raniji chlan mostarskog Teatra ”Lik”, tokom zadnjeg rata ostao je u Sarajevu i studirao na toj Akademiji, a potom otishao u London, gdje se posvetio prilichno uspjeshnoj filmskoj karijeri. Belma Lizde je poslije rata nastavila prekinuti studij, diplomirala i ostala raditi kao istaknuta teatarska glumica u sarajevskim pozorishtima. Slaven Knezovic' je primljen na Akademiju zajedno sa Veliborom Topic'em, no nakon prve godine je napustio, a svoje shkolovanje zavrshio je poslije rata na zagrebachkoj Akademiji. Istaknuo se kao filmski i TV glumac. Na zagrebachkoj Akademiji glumu je, poslije rata, diplomirao i Mostarac Damir Markovina. Tanja Miletic' odsjek za rezhiju na sarajevskoj Akademiji upisala je prije rata, a zbog ratnih deshavanja diplomirala je i magistrirala u Krakovu, u Poljskoj, poslije rata. Tea Alagic' je, takodje, upisala Akademiju, odsjek gluma, u Sarajevu, prije rata, a diplomirala na Prashkoj akademiji, te svoju karijeru nastavila u raznim evropskim teatarskim grupama, a trenutno radi u SAD-u. Mostarka Marijana Dodig, bivsha chlanica MTM-a, Teatra ”Lik” i Privremenog pozorishta, glumachku Akademiju upisala je i zavrshila u Londonu, devedesetih godina proshlog vijeka, a Zhan Loose diplomirao je pantomimu na Prashkoj akademiji, gdje i sada zhivi i stvara.
Poslije rata sarajevsku Akademiju studirali su Mostarci Mario Drmac', Lejla Nametak, Sasha Oruchevic' i Maja Zec'o.
____________________
Izvori i literatura:
- Opc'a enciklopedija JLZ, Zagreb, sv. 5. Zagreb, 1979. str 480; sv. 7. Zagreb, 1981. str. 70-71.; dopunski svezak A-Zh , Zagreb, 1988. str. 4 i 429.
- Srpsko narodno pozorishte u Novom Sadu – Spomenica 1861-1961 / Novi Sad, 1961. str. 572, 602 i 606. Narodno pozorishte u Sarajevu 1921-1971. (uredio Josip Leshic') Sarajevo, 1971., str. 29, 336, 337, 338 i 385.
- Institut za teatrologiju HAZU u Zagrebu (o Muhamedu Kurtu). Almanah Akademije za pozorishte, film, radio i televiziju u Beogradu. Beograd, 1971. godine. Sveuchilishte u Zagrebu – Akademija dramskih umjetnosti 1950-2000. Zagreb, 2004. godine.
|
|
Zadnja izmjena: 2007-01-20
ISSN 0350-6517
Copyright © 1995-2008 Chasopis Most · Mostar · Bosna i Hercegovina
Design by © 1998-2008 Haris Tucakovic' · Sweden
|
|