Mustafa Gafić
GRAD VEZIRA I KONZULA
Znamenitosti Travnika |
Još
u toku agresije na BiH najavljivano je
otvaranje u Travniku francuskog i austrijskog
kao i turskog kulturnog centra!
Iako
su u travničkom kraju ljudi živjeli još u
neolitu, o čemu svjedoče ostaci njihovih
naselja, Travnik se prvi put u pisanim
dokumentima spominje 3. juna 1463. godine,
iako je sigurno da je na ovom mjestu postojao
neki grad, pošto je i Travnička tvrđava
izgrađena u XV vijeku radi odbrane od
nadiranja Turaka.
Travnik
je 1699. godine postao glavni grad Bosne
jer je vezirska stolica iz Sarajeva
prenesena u Travnik pred nadiranjem Eugena
Savojskog i sa kraćim prekidom ostala u Travniku
skoro 150 godina, odnosno do 1851.
godine. U tom periodu u 90 mandata
izmijenjalo se čak 77 vezira od kojih su neki
postavljani čak četiri puta.
|
|
 |
Radi
svog strateškog i geografskog položaja Travnik
je postao interesantan za velike sile i početkom XIX
vijeka, u vrijeme slabljenja turske carevine,
kada se pored Rusije i Austrije
pojavljuje i Francuska tražeći puteve prema Istoku
pošto je morem gospodarila Engleska, njen
protivnik. Zato je Francuska u Travniku otvorila
1793. godine konzularnu agenciju koja je za četiri
godine postojanja uradila mnoge poslove za svoju
zemlju a na čelu agencije bio je Mare Bruere,
sin francuskog konzula u Dubrovniku.
Devet godina kasnije Napoleon je u Saint
Cloudu 12. maja 1806. godine potpisao dekret kojim
se za generalnog konzula u Bosni sa sjedištem
u Travniku postavlja Pierre David, koji
je prije toga radio u Ministarstvu vanjskih poslova i
u konzulatima u Milanu, Stutgartu i na Malti
kao sekretar.
Konzulat je počeo sa radom 17. februara 1807.
godine, u decembru stiže i konzulov sekretar Chaumette
Des Fosses sa dva tumača a jedan je bio liječnik
Cesar D’Avenat,
koji je do tada bio u službi vezira Husref
Mehmed-paše, obožavaoca Napoleona. Za
vrijeme službovanja u Travniku Pierre David je
poslao pet stotina izvještaja o ostvarivanju svog
cilja - uspostavljanja trgovačkog puta preko ilirskih
provincija i turskih zemalja na Istok, naročito radi
prometa pamuka i drugih sirovina.
Nakon poraza Napoleona prestala je potreba za
postojanjem konzulata koji je zatvoren u junu 1814.
godine a David je kasnije bio konzul u Napulju
i Smirni, dok je kraće vrijeme u Travniku
ostao Cesar D’Avenat
kao otpravnik poslova i potom preko Sarajeva i Skoplja
stigao je u Solun, gdje je francuskom
konzulu predao arhivu i produžio put prema Carigradu...
I Austrija je pratila širenje francuskih
uticaja na Balkanu i pripremajući se za
osvajanje Bosne i Srbije krajem XVIII
vijeka počela slati svoje špijune radi prikupljanja
podataka. Odmah poslije otvaranja francuskog konzulata
zatražila je od Porte pristanak za otvaranje
svog generalnog konzulata u Travniku koji je i
otvoren 21. jula 1807. godine.
Prvi konzul Paul Joseph von Mitesser došao je
u Travnik tek 11. maja 1808. godine i ostao do
1811. godine, kada je na to mjesto došao potpukovnik Jacob
Van Aleksandar Paulich i ostao do 1817. godine,
kada je za konzula postavljen pukovnik Josef
Simbschen koji je ostao do 1820. godine.
Nakon dužeg prekida, četvrti konzul bio je njegov
pomoćnik Dimitrije Atanacković koji je došao
u Travnik 16. avgusta 1850. godine, ali je
ostao samo do 2. septembra iste godine i otišao u Sarajevo
gdje je i umro 1857. godine.
Konzulska vremena u Travniku najbolje je opisao
u svom romanu ”Travnička
hronika”
nobelovac Ivo Andrić, uz izmjene imena konzula
i uz proizvoljno lociranje mjesta gdje su bile kuće u
kojima su bili konzulati, jer još nije utvrđeno gdje
su bili, pošto je od tada u Travniku bilo
nekoliko velikih požara! |
|
